Ασκημένος, σαν άλλος Άργος του Τύπου, επί δεκαετίες —και σε πολύ υψηλό επίπεδο— στην αξιολόγηση των διεθνών ειδήσεων, μανιώδης συλλέκτης ποικίλων αποκομμάτων από εφημερίδες και περιοδικά, φανατικός αναγνώστης λογοτεχνίας και εξίσου φανατικός ακροατής (μουσικής· αλλά και των αφηγήσεων που περνούν από δίπλα μας), άνθρωπος του κόσμου, ταξιδεμένος και πολιτικά εναργής, ο Μιχάλης Μητσός επιχειρεί στο βιβλίο του Οι ιστορίες θα μας σώσουν. Ένα ημερολόγιο του 2014 (Εκδόσεις Πόλις) να καταγράψει όσα συνέβησαν σε έναν άνθρωπο τη χρονιά που μας πέρασε, αλλά με τα μάτια στην τρέχουσα· και στην επόμενη. Το κάνει, δε, με έναν απολύτως ξεχωριστό τρόπο, που του επιτρέπει να υπερβεί, αν μη τι άλλο, τον υπότιτλο του βιβλίου, να αναδείξει δημιουργικά τον κυρίως τίτλο, και να αποδείξει πολλά (πρωτίστως: ότι η επικαιρότητα είναι, ή μπορεί να αποβεί, λογοτεχνικό είδος που διαβάζεται με απόλαυση και αμείωτο ενδιαφέρον), εκ των οποίων σταχυολογώ μόνο δύο, καθώς τα θεωρώ πολύ σημαντικά:
(1) Σαν διαφορετικοί καρποί σε ένα υγρό τροπικό δάσος, άλλοι μικροί και ζουμεροί, άλλοι μεγάλοι και ινώδεις, άλλοι με ελκυστικά χρώματα κι άλλοι στραβοχυμένοι, οι πάντες έχουν σημασία, με όλους πρέπει να καταγίνεται κανείς, τίποτε δεν πρέπει να γλιστρά από το μάτι του διανοουμένου, του ανθρώπου που καταπιάνεται με τον εαυτό του, του πολίτη που ενδιαφέρεται, και που διαβάζει, και που επιδιώκει να συζητά, και που ζει εντός της κοινωνίας, δηλαδή ενεργητικά, με τρόπο, ας μου επιτραπεί, «δυτικό»: και οι αυριανοί κλασικοί συγγραφείς, και οι ποπ συνθέτες, και ο σοφός φούρναρης, και ο γέρος δύστροπος πολυμεταφρασμένος φιλόσοφος, και ο μέγας πολιτικός στοχαστής, και ο personal trainer στο γυμναστήριο — και ο «New Yorker», και η «Αυγή», και το Facebook, και οι μείζονες ποιητές, και ο Χατζιδάκις, και ο Κοέν, και τα λαϊκά, και οι ΗΠΑ, και η γειτονιά, και οι έρωτες, και το πένθος, και όλα εκείνα που έτυχε και μας σημάδεψαν όταν σημαδευόμασταν εύκολα: στα πρώτα μας χρόνια, παλιά, τότε που περίσσευε χώρος πάνω στο δέρμα μας για τέτοιες σφραγίδες.
(2) Το προσωπικό βίωμα, η σήτα που φέρει το όνομά μας και που διηθίζει τον λασπώδη ποταμό της επικαιρότητας, είναι πράγματα πολύ περισσότερο οικουμενικά από όσο θα θεωρούσε κανείς σε μια πρώτη σκέψη. Και πολύ περισσότερο «ιστορικά» ή ιστοριογραφικά: τα γεγονότα, τα πρόσωπα, οι κινήσεις, τα νεύματα, οι μνήμες που δεν αφήνει να χαθούν, εδώ, ο Μ. (τα περισσότερα διέλαθαν την προσοχή μας) έχουν πολλαπλάσια σημασία από τα λογής «Σαν Σήμερα» του Τύπου. Η Ιστορία έχει πολλά μάτια, πολλά αυτιά, και πολλές γραφίδες — ή θα έπρεπε να έχει. Γίνεται, αν θέλει κανείς, και ένα παιχνίδι με βάση τις σελίδες του βιβλίου: κανείς μπορεί να θυμηθεί, να ανακαλέσει, τι είχε ο ίδιος αποκομίσει εκείνη την ημέρα ή εκείνο το μήνα, ή να ξαναδεί το παρελθόν επί τη βάσει όσων του θυμίζει ο συγγραφέας. Δεν θα είναι πολλές αυτές οι ευκαιρίες, γιατί και ο ίδιος ο Μ. παίζει αυτό το παιχνίδι, και το παίζει καλά: αφήνει τα μεγάλα κύματα να γλιστρούν επάνω του για να κοιτάξει μέσα τους — πιο βαθιά.
Είναι ένας κουμπαράς γνώσεων και αισθημάτων αυτό το βιβλίο· γεμάτο ιστορίες, και ιστορίες μάλιστα ακριβές — και «ακριβείς». Η Ιστορία όπως θα μπορούσε να είναι: προσωπική, όχι ιδωμένη από την κλειδαρότρυπα αλλά από το φεγγίτη του δώματος. Όπως άλλωστε μας τονίζει, δανειζόμενος —από σεμνότητα— τα λόγια κάποιου από τους πολλούς άλλους που παρελαύνουν εδώ, «Στην τελική ευθεία δεν μετράει η αλήθεια, αλλά το αν η ιστορία σου είναι μια ωραία ιστορία. Και πρέπει να είναι τόσο ακριβής, ώστε να μπορούσε να είναι αληθινή».
(1) Σαν διαφορετικοί καρποί σε ένα υγρό τροπικό δάσος, άλλοι μικροί και ζουμεροί, άλλοι μεγάλοι και ινώδεις, άλλοι με ελκυστικά χρώματα κι άλλοι στραβοχυμένοι, οι πάντες έχουν σημασία, με όλους πρέπει να καταγίνεται κανείς, τίποτε δεν πρέπει να γλιστρά από το μάτι του διανοουμένου, του ανθρώπου που καταπιάνεται με τον εαυτό του, του πολίτη που ενδιαφέρεται, και που διαβάζει, και που επιδιώκει να συζητά, και που ζει εντός της κοινωνίας, δηλαδή ενεργητικά, με τρόπο, ας μου επιτραπεί, «δυτικό»: και οι αυριανοί κλασικοί συγγραφείς, και οι ποπ συνθέτες, και ο σοφός φούρναρης, και ο γέρος δύστροπος πολυμεταφρασμένος φιλόσοφος, και ο μέγας πολιτικός στοχαστής, και ο personal trainer στο γυμναστήριο — και ο «New Yorker», και η «Αυγή», και το Facebook, και οι μείζονες ποιητές, και ο Χατζιδάκις, και ο Κοέν, και τα λαϊκά, και οι ΗΠΑ, και η γειτονιά, και οι έρωτες, και το πένθος, και όλα εκείνα που έτυχε και μας σημάδεψαν όταν σημαδευόμασταν εύκολα: στα πρώτα μας χρόνια, παλιά, τότε που περίσσευε χώρος πάνω στο δέρμα μας για τέτοιες σφραγίδες.
(2) Το προσωπικό βίωμα, η σήτα που φέρει το όνομά μας και που διηθίζει τον λασπώδη ποταμό της επικαιρότητας, είναι πράγματα πολύ περισσότερο οικουμενικά από όσο θα θεωρούσε κανείς σε μια πρώτη σκέψη. Και πολύ περισσότερο «ιστορικά» ή ιστοριογραφικά: τα γεγονότα, τα πρόσωπα, οι κινήσεις, τα νεύματα, οι μνήμες που δεν αφήνει να χαθούν, εδώ, ο Μ. (τα περισσότερα διέλαθαν την προσοχή μας) έχουν πολλαπλάσια σημασία από τα λογής «Σαν Σήμερα» του Τύπου. Η Ιστορία έχει πολλά μάτια, πολλά αυτιά, και πολλές γραφίδες — ή θα έπρεπε να έχει. Γίνεται, αν θέλει κανείς, και ένα παιχνίδι με βάση τις σελίδες του βιβλίου: κανείς μπορεί να θυμηθεί, να ανακαλέσει, τι είχε ο ίδιος αποκομίσει εκείνη την ημέρα ή εκείνο το μήνα, ή να ξαναδεί το παρελθόν επί τη βάσει όσων του θυμίζει ο συγγραφέας. Δεν θα είναι πολλές αυτές οι ευκαιρίες, γιατί και ο ίδιος ο Μ. παίζει αυτό το παιχνίδι, και το παίζει καλά: αφήνει τα μεγάλα κύματα να γλιστρούν επάνω του για να κοιτάξει μέσα τους — πιο βαθιά.
Είναι ένας κουμπαράς γνώσεων και αισθημάτων αυτό το βιβλίο· γεμάτο ιστορίες, και ιστορίες μάλιστα ακριβές — και «ακριβείς». Η Ιστορία όπως θα μπορούσε να είναι: προσωπική, όχι ιδωμένη από την κλειδαρότρυπα αλλά από το φεγγίτη του δώματος. Όπως άλλωστε μας τονίζει, δανειζόμενος —από σεμνότητα— τα λόγια κάποιου από τους πολλούς άλλους που παρελαύνουν εδώ, «Στην τελική ευθεία δεν μετράει η αλήθεια, αλλά το αν η ιστορία σου είναι μια ωραία ιστορία. Και πρέπει να είναι τόσο ακριβής, ώστε να μπορούσε να είναι αληθινή».
Κυριάκος Αθανασιάδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου