Juan Gabriel Vásquez, «Οι Πληροφοριοδότες»

Να ξεκαθαρίσω κάτι: δεν έχω διαβάσει τον Ήχο των πραγμάτων όταν πέφτουν, το αριστούργημα, κατά πολλούς, του Juan Gabriel Vasques. Αλλά και οι Πληροφοριοδότες του είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο. Όχι επειδή έχει κάτι ιδιαίτερο και «λογοτεχνικό» η γραφή του (λίγοι δημοσιογράφοι αποκλίνουμε σημαντικά από αυτόν τον ένα συγκεκριμένο τρόπο γραφής, τον ρεπορταζιακό-δημοσιογραφικό), αλλά χάρη κυρίως στις πληροφορίες που δίνει.

Τι μας λένε λοιπόν οι Πληροφοριοδότες, και ποιοι ήταν; Αυτό που μαθαίνουμε μέσα από την ιστορία του συγγραφέα είναι το πώς η κοινωνία μιας χώρας όπως η Κολομβία, που δεν ενεπλάκη στρατιωτικά στις εχθροπραξίες κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, επηρεάστηκε βαθιά από την κρίση που συντάραξε όλη την υφήλιο.

Στην Κολομβία είχαν προσφύγει πολλοί Γερμανοί και Αυστριακοί πριν καλά-καλά ξεσπάσει ο πόλεμος, αλλά και κατά τη διάρκειά του. Το 1941 ο φιλελεύθερος πρόεδρος της χώρας Εδουάρδο Σάντος υπέγραψε με τις ΗΠΑ μια σειρά μυστικών συμφωνιών, στο πλαίσιο των οποίων δέχτηκε να θεσπίσει τις «μαύρες λίστες». Σε αυτές καταχωρίζονταν όχι μόνο Γερμανοί φιλοναζιστές, αλλά και Κολομβιανοί, σε μια περίοδο που οι συμπαθούντες τον ευρωπαϊκό φασισμό είχαν πληθύνει. Η συμπερίληψη στη λίστα, ειδικά μετά το 1942, ήταν κάτι σαν κοινωνικός θάνατος, αλλά τα κριτήρια συμπερίληψης ήταν θολά, με αποτέλεσμα να έχουν συντελεστεί πολλές αδικίες. Μπορούσε κανείς να δει στη λίστα, για παράδειγμα, έναν Γερμανό ναζί, αλλά και έναν φτωχό Ιάπωνα που πουλούσε μάγκο σε μια γωνιά, επειδή κάποιος τον κατέδωσε. Τον Μάρτιο του 1944 μάλιστα, η κυβέρνηση Πουμαρέχο αυτή τη φορά, επίσης φιλελεύθερη, πήγε την ιστορία ένα βήμα πιο πέρα: άνοιξε τα κέντρα κράτησης για όσους βρίσκονταν στη λίστα. Το κυριότερο ήταν το Sabaneta, ένα πολυτελές ξενοδοχείο δύο ώρες από την Μπογκοτά.

Το πλαίσιο αυτό δίνεται στο βιβλίο πολύ γλαφυρά, μέσα από την ιστορία ενός δημοσιογράφου, του Γκαμπριέλ Σαντόρο, ο οποίος γράφει τη βιογραφία μας Γερμανοβραίας που εγκαταστάθηκε στην Κολομβία λίγο μετά από την έναρξη του πολέμου. Για ποιο λόγο ο πατέρας του Σαντόρο, και παλιός φίλος της Γερμανίδας, γράφει την πιο σκληρή κριτική για το βιβλίο του γιου του; Ποια προδοσία κρύβεται πίσω από την ιστορία που ο πατέρας του έχει κρύψει επιμελώς τόσα χρόνια; Ο Σαντόρο κάνει την έρευνα που θα τον γυρίσει πίσω, στα χρόνια του πολέμου, αποκαλύπτοντας την πικρή αλήθεια που ο πατέρας του δεν ήθελε να ξέρει κανείς.

Οι «Πληροφοριοδότες» είναι ένα βιβλίο-ιστορία. Εξαιρετικό.

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος - Ikaros Publishing, σε σπουδαία μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη.

Κική Τσιλιγγερίδου