Καρλ Ούβε Κνάουσγκορντ, «Ένας θάνατος στην οικογένεια»

Μου είναι αδύνατο σήμερα να σκεφτώ ή να εκφραστώ όπως τότε που ήμουν οκτώ ή δεκαέξι ετών. Ακόμη κι αν καμιά φορά περνούν από το μυαλό μου σκέψεις και συνειρμοί που θυμάμαι ότι είχα κάνει τότε, ακούσια τις περνώ από το φίλτρο του ενήλικου που τις εξευγενίζει και ενηλικιώνει κι αυτές, τις σκέψεις. Άσε δε που ορισμένες από αυτές τις σκέψεις είναι εξωφρενικές, προκλητικές και ασεβείς, ντρέπομαι να τις ομολογήσω ακόμη και στον εαυτό μου. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για όσα λέω και σκέφτομαι στην ενήλικη ζωή μου. Η ωμότητα της σκέψης πάντα περνά από το φίλτρο της εκλογίκευσης και του εξευγενισμού, όπως οι σκέψεις όλων, υποθέτω.

Αυτός είναι ίσως ο βασικός λόγος που με συνεπήρε το πρώτο βιβλίο της σειράς με τον γενικό προκλητικό τίτλο «Ο Αγώνας μου», Ένας θάνατος στην οικογένεια, του Νορβηγού Κάρλ Ούβε Κνάουσγκορντ. Η σκέψη του συγγραφέα περιγράφεται ρεαλιστική, ατόφια, ωμή, σχεδόν ανεπεξέργαστη, ακόμη και όταν αναφέρεται στην ηλικία των οκτώ, δεκάξι και είκοσι ετών.

Η αυτοβιογραφία του Κνάουσγκορντ είναι συγκλονιστική, όχι επειδή συμβαίνει κάτι ιδιαίτερο και εξαιρετικό στη ζωή του, αλλά επειδή όλοι, άντρες και γυναίκες, μπορούν να ταυτιστούν με τις σκέψεις, τις διαπιστώσεις, τα συμπεράσματά του. Επειδή λέει την αλήθεια και ταυτόχρονα περιγράφει τις συγκρούσεις, τις συντριβές, τις πληγές του, όπως τις ανακάλυψε ο ίδιος κι όπως τις ανακαλύπτουμε όλοι: βιώνοντάς τες. Περιγράφει τον θάνατο του αλκοολικού πατέρα του, που, μολονότι τον είχε ευχηθεί πολλές φορές, όταν συμβαίνει, τον συνθλίβει. «Και για μένα, τι ήταν ο μπαμπάς για μένα; Κάποιος που ευχόμουν να πέθαινε. Προς τι λοιπόν όλα αυτά τα δάκρυα;»

Ο Κνάουσγκορντ, 46 ετών σήμερα, περιγράφει τη ζωή του στη Νορβηγία και μετά στη Σουηδία, όπου ζει τώρα. Τα χρόνια στο σχολείο, τη σχέση με τον αυστηρό πατέρα του και την απούσα μητέρα του. Με τον αδελφό του που λάτρευε (και σήμερα έχουν μαζί έναν μικρό εκδοτικό οίκο), με την πρώτη σύζυγό του, που την αγαπούσε αλλά την άφησε και πήγε στη Σουηδία, όπου και γνώρισε τη δεύτερη σύζυγό του, ποιήτρια, με την οποία σήμερα έχει τέσσερα παιδιά. Τα τέσσερα παιδιά και η ρουτίνα της καθημερινότητας φοβάται ότι του αφαιρούν πολύτιμο χρόνο, χρόνο που θέλει να διαθέσει για να γράψει. Περιγράφει την αγάπη του για τη ροκ μουσική, μιλά για το μουσικό συγκρότημα που είχε στην εφηβεία του, παραδέχεται ότι είναι ατάλαντος μουσικός (μολονότι πρόσφατα έδωσε στο Μανχάταν μια μικρή συναυλία). Είναι τολμηρό να περιγράφεις και να δημοσιεύεις αυτά που σκέφτεσαι για ανθρώπους που θα τα διαβάσουν. Καθόλου τυχαία έχει χαρακτηριστεί ως the coolest kid on the literary block. Ο εκδότης του έστειλε τον τελευταίο τόμο του «Αγώνα» σε κριτικούς στις ΗΠΑ μαζί με μια κούπα και ένα t-shirt με το λογότυπο All OVe It (κάνοντας λογοπαίγνιο με το Ove, φυσικά).

Η αυτοβιογραφία του Κνάουσγκορντ εκτυλίσσεται σε μυθιστορηματική μορφή και είναι υπέροχη, είναι από τα καλύτερα βιβλία που έχω διαβάσει τα τελευταία χρόνια. Κρατιέμαι να μη διαβάσω τον δεύτερο τόμο στα αγγλικά, αλλά όχι: θα περιμένω την ελληνική έκδοση από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, στην πολύ-πολύ καλή μετάφραση (απευθείας από τα νορβηγικά) του Σωτήρη Σουλιώτη.

Διαβάστε το πρώτο βιβλίο που κυκλοφορεί. Για όσους είστε πάνω από 30 είναι σχεδόν υποχρεωτικό.

«Αχ, η ζωή είναι αώνας», είπε η γριά, δεν μπορούσε να πει το γ.*

* Έκφραση που έλεγε πολύ συχνά η γιαγιά του Κνάουσγκορντ και από την οποία προκύπτει ίσως ο τίτλος του έργου.

Κική Τσιλιγγερίδου

Robert Bloch, «Ο φύλακας της πύλης» & «Η σκιά στο κωδωνοστάσι»

Το λαβκραφτικό σύμπαν είναι ένα σκοτεινό δώρο του γενναιόδωρου γεννήτορά του σε όλους τους συγγραφείς που νιώθουν συγγένεια μαζί του, και έχει δώσει πολλές, πάρα πολλές καλές ιστορίες μέσα σ’ αυτά τα ογδόντα χρόνια που πέρασαν από το θάνατο της Ψυχής του Πρόβιντενς. Αλλά κάποιοι, όπως ο Robert Bloch, είχαν ήδη αρχίσει να γράφουν και να δημοσιεύουν ιστορίες εμπνευσμένες από τη μυθολογία του ακόμη και όσο εκείνος ήταν εν ζωή, ενώ μάλιστα ήταν και φίλοι του, διατηρούσαν αλληλογραφία μαζί του και ζητούσαν τη γνώμη του για τις λογοτεχνικές τους απόπειρες.

                                                                           

Η βασική αυτή συλλογή διηγημάτων της Μυθολογίας Κθούλου, απλωμένη σε δύο καλαίσθητους τόμους που διατηρούν την αίσθηση του παλπ, θεωρείται και είναι μία από τις πιο ιστορικές και πλήρεις: ένα σύμπαν, είκοσι ιστορίες, δύο διασταυρούμενες ζωές και μία καλλιτεχνική πορεία — ο κόσμος του Λάβκραφτ ξαναζεί και μεταμορφώνεται και αλλάζει διαρκώς σχήμα και τρόπους, όπως ακριβώς πρέπει. Μολονότι τίποτε και κανείς δεν μπορεί να συγκριθεί με τον ίδιο τον ερημίτη των Γραμμάτων και του κοσμικού τρόμου, τα διηγήματα της συλλογής είναι καλογραμμένα, «στοχοπροσηλωμένα» και, εντέλει, προϊόντα αγάπης, όπως ομολογεί ο ίδιος ο συγγραφέας σε ένα σεμνό Επίλογο: δεν μπορεί παρά να διαβαστούν από κάθε φαν τής λαβκραφτικής σχολής, ασυζητητί. Δείχνουν, ακόμη, και την ανέλιξη, τη συγγραφική ωρίμαση του Μπλοκ στη διάρκεια της ζωής του. Να σημειωθεί, δε, ότι πολλοί αναγνώστες προτιμούν τα πρωτόλεια, ενθουσιώδη διηγήματά του, όπου μιμούνταν περισσότερο το στιλ τού Λάβκραφτ, από τα πιο ώριμά του, που τα έγραφε και τα εξέδιδε ως καταξιωμένος, πλέον, και πασίγνωστος συγγραφέας και σεναριογράφος. (Το Ψυχώ, ασφαλώς, τον κατέστησε ευρύτατα γνωστό στο κοινό μετά την τρομερή επιτυχία της ταινίας).

Δύο από τα διηγήματα της συλλογής είναι πολύ γνωστά στους εξοικειωμένους με το χώρο: ο «Υπηρέτης από τα άστρα» και η «Σκιά στο κωδωνοστάσι» γράφτηκαν για τον Λάβκραφτ, και έχουν πρωταγωνιστή τον ίδιο τον μετρ — στο πρώτο, μάλιστα, πεθαίνει κιόλας, και όχι με κάποιον «καλό» θάνατο! Ο Λάβκραφτ θα «σκοτώσει» τον Μπλοκ στον δικό του «Κυνηγό του σκοταδιού». Λογοτεχνικά παιχνίδια μιας παρέας που όμοιά της δεν μπορεί να ξαναβρεθεί.

Τα βιβλία κυκλοφορούν από την Άγνωστη Καντάθ σε μετάφραση Γιάννη Στολτίδη.

Κυριάκος Αθανασιάδης